VRATITE ključ crkve i napustite objekat! Ovo, sažeto preneseno, stoji u dopisu dostavljenom 1. oktobra nastojniku pravoslavne svetinje na Olšanskom groblju u Pragu. Pod odlukom je formalno potpisan direktor groblja, ali i on u medijskim nastupima priznaje da iza svega stoje vlasti glavnog grada Češke Republike.
Namera je jasna: otvoreno dati do znanja pravoslavnim vernicima da nisu poželjni. Formalno se to obrazlaže time da se u Kapeli (kako u praškom komunalnom preduzeću nazivaju crkvu sa kriptom) vrše pravoslavni obredi, koji dugo traju i kojima prisustvuje mnogo ljudi sa upaljenim svećama, što škodi unutrašnjosti objekta, inače spomenika kulture.
Najnovijim potezom su direktno pogođene i hiljade Srba koji žive u Pragu, jer se radi o najposećenijoj pravoslavnoj bogomolji u ovom gradu. U kripti su posmrtni ostaci 130 srpskih zarobljenika u Prvom svetskom ratu, dok je u crkvi pohranjena relikvija – krvava košulja kralja Aleksandra, velikog pokrovitelja pravoslavlja u Češkoj, koju je nosio prilikom atentata 1934. u Marselju. U ovoj crkvi je i njegovo zvono koje je darivao crkvi. Ono i dalje poziva na obrede.
Protojerej Srđan Jablanović, jedan od dvojice sveštenika koji služe u crkvi na praškom groblju, ne krije, u izjavi za “Novosti”, da je šokiran:
– Ukoliko se ne dogodi nekakvo čudo, od 1. januara 2022. pravoslavni vernici u Pragu ostaće bez Crkve Uspenja Presvete Bogorodice na Olšanskom groblju, na kojem se liturgije služe od novembra 1924. godine! Nastojnik Roman Hajdančenko treba ključeve bogomolje da preda tog dana. Ovo smo primili kao grom iz vedra neba!
Pravoslavni vernici – Česi, Srbi, Rusi, Ukrajinci, Bugari, Makedonci… – u čudu su. Starešina hrama Roman Hajdančenko je već desetak dana u bolnici, a oglasila se i Eparhija Pravoslavne crkve Češke i Slovačke, koja traži dijalog kako bi se spor razjasnio.
Kako podseća Jablanović, Crkva Uspenja Presvete Bogorodice je neka vrsta verske vertikale hrišćanstva u ovom gradu. U porti leže kosti Karela Kramarža, prvog premijera Češke iz 1918. godine, koji je uz Masarika bio lider zemlje nastale iz propale imperije, a prešao je u pravoslavlje. Tu su sahranjeni i Ipatijevi, porodica iz Jekaterinburga u čijoj je kući ugašena loza Romanovih 1918. Tu su sahranjene i majka i sestra književnika Vladimira Nabokova.
Direktor Uprave groblja u Pragu Martin Červeni, obrazlažući odluku o preuzimanju crkve u lokalnim medijima, kazao je da će podzemnu kriptu preuzeti oni, a da će crkvu i dalje moći da koristi Crkva Uspenja Presvete Bogorodice, ali “u režimu koji se više kontroliše”.
– Da nije tužno, bilo bi smešno! Pravoslavna crkva, koja je u funkciji više od 90 godina, krivi se jer okuplja vernike u broju koji se ne dopada gradskim vlastima – komentariše Jaroslav Foldina, poslanik u Češkom parlamentu i predsednik Udruženja češko-srpskog prijateljstva.
On dodaje da je u pitanju “visoka politika”. Na vlasti u Pragu je koalicija kojoj je jedan od prioriteta borba sa svime što može da ima veze sa Rusijom – od spomenika herojima iz Drugog svetskog rata do, kao u ovom slučaju, pravoslavnih crkava. Udar na bogomolju u centru Praga je, tako, u sklopu antiruske histerije koju zagovara deo češke političke elite okrenut bezrezervno ka Briselu i Vašingtonu. A antirusko, po njihovom mišljenju, znači i antipravoslavno.
Piratska stranka, kojoj pripada gradonačelnik Praga, imaće u novoj češkoj vladi i poziciju šefa diplomatije, pa se mogu očekivati novi neprijatni udari… Jaroslav Foldina je, ipak, uveren, da će po formiranju novog češkog parlamenta i vlade ovih dana, pitanje otete pravoslavne crkve u centru Praga doći i do vrha češke države, jer, kako kaže, ovo nije komunalni problem.
ŽEZLO MIHAJLA PUPINA
PRAVOSLAVNA crkva čeških zemalja i Slovačke obnovljena je 1921. nakon skoro 900 godina, po blagoslovu Srpske pravoslavne crkve. Prvi češki vladika postao je sveštenik Gorazd (Matej Pavlik), koji je razočaran u katoličanstvo otišao u Hopovo, da bi ga 1921. rukopoložio srpski patrijarh Dimitrij u Sabornoj crkvi u Beogradu, a mitropolit Gorazd je u Prag poneo žezlo – poklon Mihajla Pupina. Nemci su ga streljali 1942. posle atentata na Hajdriha, Hitlerovog zapovednika za Češku. Naime, atentatori na Hajdriha su se nakon likvidacije krili u Hramu Sv. Ćirila i Metodija u Pragu.
