Rusija i Kina napravile su istorijski korak u svemirskoj saradnji potpisivanjem memoranduma o izgradnji automatizovane nuklearne elektrane na Mesecu, sa planiranim završetkom do 2035. godine. Ovaj projekat deo je šire inicijative pod nazivom Međunarodna lunarna istraživačka stanica (ILRS), koja bi trebalo da posluži kao osnova za dugoročna istraživanja i buduće ljudske misije na Mesecu.
Memorandum su početkom maja potpisale Ruska svemirska agencija Roskosmos i Kineska nacionalna svemirska administracija (CNSA). Kako je objavljeno 8. maja, nova stanica će omogućiti testiranje tehnologija za dugoročne bespilotne operacije, ali i privremeni boravak ljudi na površini Meseca.
Nuklearna baza blizu južnog pola Meseca
Prema trenutnim planovima, stanica će biti smeštena unutar 100 kilometara od južnog pola Meseca, što je lokacija od velikog naučnog i strateškog značaja zbog potencijalne prisutnosti vodenog leda i stabilnih temperaturnih uslova.
ILRS je prvi put najavljena 2017. godine, a osim Rusije i Kine, u projekat su uključene i zemlje poput Venezuela, Belorusija, Azerbejdžan, Južnoafrička Republika, Egipat, Nikaragva, Tajland, Srbija, Pakistan, Senegal i Kazahstan.
Nuklearni svemirski tegljač u razvoju
Direktor Roskosmosa Jurij Borisov izjavio je da se pored lunarnog reaktora razvija i teretni svemirski brod na nuklearni pogon, koji bi mogao služiti za transport velikih tereta između orbita, ali i za uklanjanje svemirskog otpada.
> „Zaista radimo na svemirskom tegljaču. Ta ogromna struktura, zahvaljujući nuklearnom reaktoru i snažnim turbinama, biće sposobna da premesti velike terete sa jedne orbite na drugu, prikuplja svemirski otpad i koristi se u brojne druge svrhe“, rekao je Borisov, dodavši da je trenutno najveći izazov hlađenje reaktora.
Kontrast sa američkim planovima
Ova objava dolazi u trenutku kada su Sjedinjene Američke Države suočene sa mogućim ukidanjem ključnih svemirskih programa. Prema nacrtu budžeta za 2026. godinu, američka agencija NASA mogla bi da odustane od izgradnje lunarnog orbitalnog kompleksa Gateway, čije je lansiranje planirano za 2027. godinu.
Takođe, pod znakom pitanja se nalazi i budućnost Space Launch System (SLS) – masivne rakete razvijene u saradnji sa Boeingom i Northrop Grummanom za potrebe NASA-inog Artemis programa, koji predviđa povratak ljudi na Mesec.
