Tokom prošle godine u Srpskoj je sklopljeno 5.530 brakova, što je za 1.362 braka više u odnosu na 2020. godinu, ali je evidentno i odgađanje sklapanja braka, te tako i mladoženje i nevjeste sve kasnije staju na ludi kamen.
Podaci su ovo Republičkog zavoda za statistiku, u kojima se navodi da se uočava sve veće približavanje zapadnoevropskom tipu bračnosti, koji se odlikuje sve kasnijim ulaskom u brak i odgađanjem braka, što dovodi do smanjenog nataliteta, te pojave sve češćeg negativnog prirodnog priraštaja i smanjenja broja stanovnika pojedinih područja.
Prema mišljenju sociologa, jedan od razloga kasnijeg stupanja u brak, pored onih materijalne prirode i loše ekonomske situacije, leži u činjenici da mladi prije stupanja u brak često žive zajedno, te nemaju potrebu da svoj odnos ozakone.
Prema podacima Zavoda za statistiku RS, prosječna starost mladoženja prilikom sklapanja braka bila je oko 32 godine, te je tako u periodu od 1998. do 2021. godine granica sklapanja prvog braka za mladoženju povećana za 1,8 godina, a nevjesta za 2,8 godina.
“Ukupna prosječna starost nevjeste pri sklapanju braka u odnosu na prethodnu godinu ostala je nepromijenjena i iznosi 29,2 godine, dok se granica sklapanja prvog braka povećala za 0,2 godine i iznosi 27,5 godina”, navedeno je u podacima Zavoda za statistiku.
Iako je svake godine sve uočljiviji trend kasnijeg ulaska u brak, prošle godine su 223 nevjeste uzrasta od 15 do 19 godina sklopile brak, dok je taj broj kod mladoženja dosta manji, te je tek 28 muškaraca u ovoj dobnoj grupi uplovilo u bračne vode. Nadalje se navodi da je stopa sklopljenih brakova na 1.000 stanovnika u Srpskoj prošle godine bila 4,9, dok je u istom periodu zabilježeno i 1.017 razvedenih brakova, te je tako u Srpskoj na 1.000 sklopljenih brakova bilo 183 razvoda.
Dodaje se da je najveći broj sklopljenih brakova tokom 2021. godine bio između mladoženje i nevjeste sa državljanstvom BiH, dok se od ukupnog broja brakova prošle godine 376 nevjesta sa stranim državljanstvom udalo za bh. državljanina.
“Od ukupnog broja nevjesta sa stranim državljanstvom, njih 75,3 odsto imale su državljanstvo jedne od republika bivše Jugoslavije. S druge strane, u Srpskoj je bilo 110 mladoženja sa stranim državljanstvom koji su sklopili brak sa državljankama BiH. Od tog broja oko 70 odsto imali su državljanstvo jedne od republika bivše Jugoslavije”, navodi se u podacima Zavoda za statistiku.
Kako je za “Nezavisne novine” rekao sociolog Ivan Šijaković, pored objašnjenja da građani sve kasnije stupaju u brak jer je riječ o socijalnom stanju u kojem parovi nisu u najboljoj situaciji da odmah počnu ugodan i bezbjedan zajednički život, on navodi da je jedan od razloga i to što mladi parovi u periodu dok se zabavljaju žive zajedno.
“Devojke mnogo ranije stupaju u seksualne odnose nego što je to bio slučaj pre 30 godina. Oni u neku ruku već iskušavaju i konzumiraju situaciju koja je i bračna situacija. To im amortizuje njihovu neposrednu želju, kao što je nekada ranije bilo, da kada se par upozna, odmah razmišlja o braku i zasnivanju porodice”, kazao je Šijaković, dodajući da je to danas sasvim drugačije, jer parovi već žive zajedno te nemaju potrebu da žure u brak dok se razne prilike ne sklope.
“I devojke i muškarci sada imaju naviku da promene nekoliko partnera dok se ne odluče za konačnog partnera, što ranije nije bila situacija”, rekao je Šijaković.
Na pitanje koji su razlozi zašto i dalje imamo prisutan veći broj djevojaka u odnosu na momke koje u dobi od 15 do 19 godina stupaju u brak, Šijaković kaže da je jedan od razloga stupanja u brak u dobi od 15 do 18 godina najčešće neplanirana trudnoća ili želja da pobjegnu od svoje matične porodice.
“U uzrastu od 17 do 19 godina to su uglavnom devojke koje se ne žele dalje školovati, za njih je cilj završiti srednju školu i započeti brak. One ne vide neku perspektivu u daljem školovanju, već žele da se što pre udaju, pobegnu iz svoje primarne porodice i zasnuju svoju”, rekao je Šijaković, dodajući da na taj način mlade djevojke sebi obezbijede “alibi” da više nemaju vremena za dalje školovanje, te ne trpe kritike svoje porodice.
