Oružani sukob nije počeo vojnim operacijama, već nizom atentata koje su počinili obični kriminalci koje je SDA uposlila i naoružala, piše u Izvještaju Nezavisne međunarodne komisije za istraživanje stradanja Srba u Sarajevu od 1991. do 1995. godine.
Prve barikade na putevima i kontrolni punktovi pojavili su se u aprilu. Unutrašnju blokadu grada postavile su “Zelene beretke” početkom maja i tada je postalo nemoguće napustiti grad.
Krivična djela postala su široko rasprostranjena tokom aprila i maja, počev od ubistava srpskih policajaca i vojnika JNA.
Srpskim policajcima, uključujući rezerviste, oduzeto je oružje i suspendovani su na svim operativnim misijama bezbjednosti. Promijenjene su značke koje su služile za pristup zgradama Ministarstva unutrašnjih poslova, a “Zelene beretke” su Srbima zabranjivale ulazak.
“Zelene beretke” su u Policijskoj stanici Novo Sarajevo 4. i 5. aprila ubile srpskog policajca Peru Petrovića, a na policijskoj akademiji na Vracama ubijena su dva srpska policajca Mile Lizdek (32) i Milorad Pupić (29).
Predsjednička direktiva koju je 15. aprila potpisao Hasan Efendić poslata je svim bošnjačkim jedinicama, u kojoj im je naloženo da napadnu objekte JNA, oduzmu oružje i municiju i pritvore vojnike, piše u Izvještaju.
“Zelene beretke” su 22. aprila napale kancelarije JNA na Ilidži i sjedište u Sarajevu. U Velikom parku u Sarajevu 22. aprila svirepo je ubijena grupa od osam srpskih vojnika JNA: Milivoje Lalović, Đorđe Bjelica, Zoran Marković, Dragomir Đerić, Stevan Đokanović, Vlajko Golubović, Nedeljko Vujičić i Miladin Vukmanović.
Tijela osmorice vojnika JNA spaljena su u kontejnerima iza zgrade televizije, a zatim bačena na gradsku deponiju. Nasilni napadi na objekte JNA, sjedište i kasarne “Maršal Tito”, “Viktor Bubanj” i “Jusuf Džonlić”, pokrenuti su 2. maja.
Vojna kolona JNA koja se povlačila iz Sarajeva napadnuta je 3. maja u Dobrovoljačkoj ulici.
Međutim, očiglednim kršenjem ovog sporazuma, bosanske snage su postavile zasjedu kolone u Dobrovoljačkoj ulici i pobile mnoge vojnike nakon što su ih prvo razoružale. Neki od njih bili su mladići koji su tek završili vojni rok, pobijeni su, a da nikada nisu ispalili ni metak, pišu članovi Komisije.
Hitna pomoć JNA u mercedes kombiju bila je u drugoj polovini kolone, a u njoj je bilo osmoro ljudi. Čim se vozilo zaustavilo, prišao je pripadnik “Zelenih beretki” i uperio pušku u vozača, naredivši svim putnicima da izađu iz vozila.
Pukovnik Budimir Radulović otvorio je tada vrata na svojoj strani da pregovara. Osamnaestogodišnji pripadnik “Zelenih beretki” prišao mu je i ispalio nekoliko metaka u glavu iz automatske puške, ubivši ga na licu mjesta. Ostali bošnjački vojnici otvorili su zadnja vrata i pucali na ljude koji su bili unutra.
Pukovnik Miro Sokić ubijen je hicem u glavu. Potom je pukovnik Dušan Kovačević naredio vozaču hitne pomoći, kapetanu Ćurčilu, da napusti kolonu i odvede ranjenike u vojnu bolnicu.
Hitna pomoć, jasno označena sirenom i rotacijom, našla se u unakrsnoj vatri koja je dopirala iz zgrade Predsjedništva i džamije na Skenderiji. Normela Šuko, civilna službenica JNA, je ubijena, a pukovnik Kovačević teško ranjen.
Zahvaljujući smirenosti vozača, hitna pomoć je uspjela da stigne do vojne bolnice. Ranjene vojnike uputili su u bolnicu “Koševo”, a dokrajčile su ih “Zelene beretke”.
Na desetine vojnika je ubijeno ili zarobljeno. Devet zarobljenih vojnika JNA odvedeno je 4. maja u policijsku stanicu Novi Grad, gdje su ih te noći surovo mučili i ubili.
Vozač pogrebnog preduzeća “Pokop” Ratko Mirković 5. maja je vidio tijela šest vojnika JNA u kanalu duž Ulice Đure Đakovića kod stadiona “Koševo”. U ovim događajima 2. i 3. maja, kada se JNA pokušavala izvući iz centra Sarajeva, gdje spadaju i događaji u Dobrovoljačkoj ulici, prema preliminarnim evidencijama Republičkog centra za istraživanje rata, ratnih zločina i traženje nestalih lica, tragično su stradala najmanje 32 lica.
Za ove događaje i počinjene zločine u javnosti se dovode u vezu, između ostalih, i Ejup Ganić, Hasan Efendić, Sefer Halilović, Mustafa Talijan Hajrulahović, Zaim Zagi Backović, Jovan Divjak, Stjepan Kljuić, Fikret Muslimović i Kerim Lučarević.
Nekoliko tijela nije vraćeno porodicama, dok su neka tijela pronađena nakon rata.
Tijelo pukovnika Boška Mihajlovića, koji je bio dio kolone, pronađeno je i ekshumirano 1. oktobra 1999. godine. Imao je višestruke prelome lobanje prouzrokovane izuzetno nasilnim udarcima nakon zarobljavanja.
Tijelo desetara Ivice Simića, ubijenog u bolnici na Koševu, vraćeno je njegovoj porodici u februaru 1999. godine.
Sve srpsko osoblje vojne bolnice evakuisano je 10. maja 1992. Doktor Tomislav Taušan, direktor vojne bolnice i oficir JNA, bio je žrtva nekoliko pokušaja atentata na putu do svog stana na Vracama u blizini jevrejskog groblja.
Doktora Mladena Purkovića, dentalnog hirurga u vojnoj bolnici, proizvoljno su zadržali šest mjeseci u zatvoru “Ramiz Salčin”.
Dekan Medicinskog fakulteta, profesor Boriša Starović, 6. aprila 1992. godine bio je žrtva pokušaja atentata na svojim ulaznim vratima, dok je odlazio na posao.
Nezavisna komisija koju je osnovala Vlada Republike Srpske u svrhu ispitivanja događaja u Sarajevu tokom građanskog rata u BiH oformljena je upravo kako bi pružila objektivniji prikaz u kojem se izvještava o većini presudnih događaja tog komplikovanog i mržnjom motivisanog rata, u kojem se nijednoj strani ne pripisuje ono što nije zaslužila i u kojem se nijedna strana ne osuđuje za zlodjela koja nije počinila.
