Narodna skupština Srpske Republike BiH usvojila je 12. avgusta 1992. godine u Banjaluci Deklaraciju o državnom i političkom uređenju države i donijela odluku da naziv Srpska Republika BiH promijeni u Republika Srpska.
Postoji nekoliko verzija o začetku ideje za naziv Republika Srpska.
Prema jednoj, profesor Ljubomir Zuković, ministar obrazovanja, nauke i kulture u prvoj vladi Srpske, bio je inicijator naziva Republika Srpska, pa je na sjednici Narodne skupštine u Banjaluci odlučeno da se dotadašnji naziv Srpska Republika BiH promijeni.
Zuković je naveo da je na sastanku na Palama, kojem su prisustvovali najviši republički funkcioneri, sugerisao da je “u svemu bitan naziv Srpska, koji može da stoji i sam, jer, državno uređenje sutra može i da se promijeni, a naziv Srpska da ostane”.
Na dnevnom redu 19. sjednice našlo se osam pitanja, ali su se zbog dolaska delegacije iz Knina razmatrala samo četiri. Jedno od njih bila je i izmjena naziva države, a koliko pažnje se posvetilo tom amandmanu svjedoči stenogram sjednice. Taj dokument broji ukupno 79 stranica, od kojih jedva dvije i po zauzimaju rasprava i glasanje o novom imenu, pisao je o ovoj temi portal Frontal, uz navođenje stenogramskih izvoda.
Prijedlozi novog naziva bili su raznoliki, pa su se našle i ideje poput Republike Slavije i Demokratske Republike Svetosavske. U prvom krugu glasanja najbrojniju podršku su ipak dobile Srpska Demokratska Republika (36) i Srpska Republika (24).
Stenogram ne pomaže u rasvjetljavanju šta se desilo u drugom krugu glasanja, ali se na kraju konstatuje da je prijedlog Srpska Republika usvojen jednoglasno. Zatim su u zapisniku sa 19. sjednice tim riječima zamijenjena mjesta, pa je kasnije, objavljivanjem amandmana u “Službenom glasniku”, ozvaničeno ime Republika Srpska.
U tekstu Glasa Srpske iz 2020. učesnici tadašnje skupštine evocirali su neke od dilema koje su uticale na samu raspravu oko imena. jedna od njih je bilo i kako će ime izgledati u međunarodnoj komunikaciji.
– Kada se prevede na recimo engleski, Srpska Republika je problematično i iz ugla Ustava i radi percepcije prema međunarodnoj javnosti. “Republic of Srpska” je drugačije nego “Serbian Republic”, jer je ovo drugo podsjećalo na “bosanski Srbi” kako su nas etiketirali. Zaključeno je da se brojni problemi prevazilaze samo permutacijom iz Srpska Republika u Republika Srpska – prisjetila se Sonja Karadžić Jovičević.
U popularnoj verziji, kum naziva Republika Srpska bio je jedan od prijeratnih intelektualaca, muzički menadžer Goran Marić, poznat kao Malkolm Muharem, a sa njim su, prema toj verziji, nazivu kumovali i kasniji predsjednik Skupštine Srbije Maja Gojković, te Dragoslav Bokan, Dragoš Kalajić i Sonja Karadžić.
Prije svega toga, 9. januara 1992, u vrijeme kada nije bilo nikakvih ratnih sukoba u BiH, odlukom Skupštine srpskog naroda u BiH nastala je prvobitno Srpska Republika BiH da bi u avgustu iste godine bila preimenovana u Republiku Srpsku.
Opštim okvirnim sporazumom za mir u BiH, potpisanim 21. novembra 1995. godine, Srpska je postala međunarodno priznata kao jedan od dva entiteta BiH sa velikim ovlaštenjima, te sudskom, zakonodavnom i izvršnom vlašću.
