Dosad neviđena pravna praksa: neobavezujući akti, koji predstavljaju politički, a ne pravni stav, za Ustavni sud BiH su neustavni i zato su stavljeni van snage.
Riječ je o odluci kojom se poništavaju dijelovi Deklaracija i zaključci Narodne skupštine RS s kraja prošle godine, koji se odnose na vraćanje nadležnosti sa BiH na Srpsku.
Ta odluka Ustavnog suda BiH je poznata još od 26. maja, a od juče je ponovo top tema u BiH nakon što je Denis Zvizdić na Tviteru objavio da je zvanično dobio pomenutu odluku.
Ustavni sud BiH je odlučivao u sporu RS i BiH, na apelaciju 15 poslanika Predstavničkog doma BiH. Ovom odlukom Ustavni sud BiH je pogazio i svoju raniju praksu da se ne bavi aktima Narodne skupštine koji nemaju snagu zakona. Tako se 2009. proglasio nenadležnim kada je od njega Sulejman Tihić tražio ocjenu ustavnosti Rezolucije NSRS o nepriznavanju nezavisnosti Kosova.
Upravo zbog toga je posljednja odluka podigla na noge političare i pravnike u RS koji se pitaju šta je sljedeći potez suda sa sjedištem u Sarajevu, u kome i dalje sjede tri stranca.
– Naravno da ne mogu time da se bave. Njihova nadležnost je utvrđena članom 6. Ustava BiH. Ne radi ni o kakvom zakonu, ne radi se o onim pitanjima koja su predviđena ustavom. Prema tome, taj sud je odavno izgubio svoju poziciju, ulogu i mjesto u društvu. Izgubio je povjerenje naroda. On se pretvorio u nekog ko vodi politiku BiH, svrstao se na stranu onih koji su za centralizaciju BiH. Takve odluke treba ignorisati. Srpska treba da nastavi svojim putem i, kada se stvore uslovi, da ide u smjeru popune nezavisnosti – kaže profesor Pravnog fakulteta Univerziteta u Banjaluci, Vitomir Popović.
Lider SNSD i srpski član Predsedništva BiH, Milorad Dodik, kao da je slušao Popovića. Dodik je rekao da nikakav akt neće poništiti Deklaraciju o ustavnim principima Narodne skupštine RS i da će odluke vlasti RS biti sprovođene.
Podsjećamo, Deklaracijom se Srpska zalaže za vraćanje nadležnosti, zatvaranje OHR, referendum za donošenje novog ustava Srpske, za proglašenje Banjaluke glavnim gradom, a Pala prestonicom RS…
Istovremeno, zaključci o vraćanju nadležnosti trebalo je da budu primjenjeni do juna, ali je novim zaključkom NSRS njihova primjena „prolongirana“ do kraja godine. A time i donošenje zakona koji formalizuju vraćanje nadležnosti iz oblasti odbrane, poreza i pravosuđa.
Tiho B. Džakić, doktor pravnih nauka, kaže za Srpskainfo da se Ustavni sud BiH i u ovom slučaju morao proglasiti nenadležnim.
– Međutim, s obzirom da postoji velika politizacija rada tog suda, politizacija sudija od kojih su neki izabrani iz političkih partija (Mirsad Ćeman i Seada Plavrić su došli iz SDA), plus tri stranca, oni su išli u pravcu da se proglase nadležnim i da to ukinu iz čisto političkih razloga. Da bi poručili srpskoj politici da ne ide u tom pravcu, da bi ti potezi bili neustavni i da će biti na taj način sankcionisani. To je čista politizacija, tu nema prava – tvrdi Džakić.
Podsjeća da Poslovnik Narodne skupštine i praksa Ustavnog suda RS deklaracije i zaključke parlamenta tretiraju kao političke, ne opšte pravne akte. Odnosno, da se Deklaracijom izražava stav NSRS o opštim pitanjima, da se zaključcima utvrđuje politika izvršavanja zakona i drugih akata, daju smjernice za provođenje politike…
– Ustavni sud RS je u nekoliko predmeta utvrdio da deklaracije NSRS nemaju prirodu opšteg pravnog akta, ne sadrže opšte pravne norme, da pravno ne obavezuju subjekte na koje se odnose. Što se tiče dosadašnje prakse Ustavnog suda BiH, imate predmet 6/08 od 30. januara 2009. kada je donio odluku da je nedozvoljen zahtjev Sulejmana Tihića za ocjenu ustavnosti Rezolucije NSRS. Sud je tada rekao da nije nadležan, kao što i nije. U odluci postoji pasus u kome se kaže da je „nesporno da se radi o aktu koji predstavlja jednu vrstu političke problematike i koji nije pravno obavezujući“. To je ključni stav – zaključuje Džakić.
RASTEGLJIVA FORMULACIJA
U Ustavu BiH, u dijelu koji govori o jurisdikciji Ustavnog suda BiH, piše da je on jedini nadležan da odlučuje o bilo kojem sporu koji se javlja po ovom Ustavu između dva entiteta, ili između BiH i jednog ili oba entiteta, te između institucija BiH: da li je odluka entiteta da uspostavi poseban paralelan odnos sa susjednom državom u skladu sa ovim Ustavom, uključujući i odredbe koje se odnose na suverenitet i teritorijalni integritet BiH; da li je bilo koja odredba ustava ili zakona jednog entiteta u skladu sa ovim Ustavom.
U Ustavu se nigdje ne pominje rješavanje spora koji izaziva deklaracije ili zaključci, ali piše da se nadležnost Ustavnog suda BiH „ne ograničava“ na pitanja koja smo nabrojali. Ovu rastegljivu formulaciju očigledno je sud iskoristio baš ovaj put.
